سندرم پلیکا بیماری است که موجب التهاب و حساسیت غشایی می‌شود که مفصل زانو را مرطوب نگه می‌دارد. زمانی که این بافت در داخل مفصل زانو، ملتهب می‌شود، شما دچار زانو درد می‌شوید و زانوی شما نسبت به لمس کردن حساس می‌شود. سندرم پلیکا معمولا بر اثر وارد کردن فشار بیش از حد به زانو و انجام فعالیت‌های تکراری ایجاد می‌شود. در برخی از موارد نیز وارد شدن ضربه‌ی مستقیم به زانو می‌تواند موجب بروز این عارضه شود. سندرم پلیکا می‌تواند موجب درد زانو، حساسیت به لمس در قسمت جلوی زانو و درد در زیر کشکک زانو شود.

سندرم پلیکا که بعد از آسیب‌های زانو یا بعد از التهاب زانو ایجاد می‌شود، موجب ضخیم شدن، ملتهب شدن و یا تشکیل بافت فیبروزی در پرده‌ی پلیکا در زانو می‌شود. علت این موضوع این است که بر اثر وارد کردن فشار بیش از حد به زانو در طی زمان و یا بر اثر آسیب دیدگی زانو، پرده‌ی پلیکا، تحریک و ملتهب می‌شود. در اغلب موارد پلیکای میانی دچار التهاب می‌شود و در نتیجه علائمی مشابه با سایر آسیب‌های زانو مانند پارگی مینیسک ایجاد می‌کند.

برای مثال ممکن است زیر کشکک زانو درد احساس شود، زانو تق تق کند و صدا دهد و یا مفصل زانو نسبت به لمس کردن حساس شود. همچنین در مواردی ممکن است شخص در زانوی خود احساس ناپایداری و بی‌ثباتی کند و زانوی او قفل کند.

سندرم پلیکای میانی

بخشی از پرده‌ی پلیکا که بیش از همه دچار مشکل می‌شود، پلیکای میانی است که از ناحیه رتیناکولوم میانی شروع می‌شود و وارد لایه‌ی چربی میان‌ کشککی می‌شود. این قسمت از پلیکا درست در کناره‌ی داخلی کشکک زانو و به فاصله یک انگشت از کشکک زانو قرار دارد.

علت بروز سندرم پلیکا چیست ؟

سندرم پلیکا بر اثر وجود التهاب‌های مزمن در زانو ایجاد می‌شود. این التهاب مزمن ممکن است به خاطر بروز یک آسیب دیدگی یا سایر بیماری‌ها و مشکلات باشد. در حالت عادی غشایی که پردهی پلیکا را می‌پوشاند، نازک است و قابلیت ارتجاعی بالایی دارد. با التهاب این غشا، طی گذشت زمان قابلیت ارتجاعی ان از بین رفته و حالتی ضخیم و فیبروزی پیدا می‌کند. این موضوع باعث می‌شود که پردهی پلیکا در عملکرد عادی زانو اختلال ایجاد کند و موجب بروز علائمی مشابه با سایر مشکلات و آسیب‌های زانو شود.

البته به ندرت پیش می‌آید که التهاب پلیکا موجب بروز چنین علائمی شود. در اغلب مواردی که التهاب پلیکا موجب بروز علائم می‌شود، در واقع پرده‌ی پلیکای میانی ملتهب شده است. البته مواردی از التهاب پرده‌ی پلیکای خارجی و فوق کشککی نیز گزارش شده اما این موارد بسیار نادر هستند.

علائم سندرم پلیکا

علائم سندرم پلیکا عبارتند از درد زانو، تورم زانو، احساس شنیدن صدای سایش با تق تق زانو، قفل شدن زانو و احساس ضعف در زانو. در اغلب موارد بیماران در قسمت بالای کشکک زانوی خود احساس درد می‌کنند. همچنین بیماران اظهار کرده‌اند که در هنگام خم کردن زانو در زاویه 30 الی 60 درجه درد بیشتری احساس می‌کنند. در مواردی درد زانو در هنگام صاف کردن زانو نیز گزارش شده است.

تشخیص سندرم پلیکا

تشخیص دادن سندرم پلیکا می‌تواند بسیار مشکل و چالش برانگیز باشد. بسیاری دیگر از مشکلات و بیماری‌های زانو هستند که موجب بروز علائم کاملا مشابه با سندرم پلیکا می‌شوند و پزشک تنها در صورتی سندرم پلیکا را تشخیص می‌دهد که ابتلا به تمامی مشکلات و بیماری‌های دیگر رد شده باشد. هر چند پرده‌ی پلیکا را می‌توان در تصاویر MRI مشاهده کرد، اما دیدن پرده‌ی پلیکا در تصاویر نمی‌تواند دلیل بر این باشد که پرده‌ی پلیکا موجب بروز مشکل شده است. تشخیص این بیماری توسط بهترین متخصصان زانو انجام می‌گیرد.

هدف از تصویربرداری از زانو این است که وجود بافت فیبروزی روی پردهی پلیکا مشخص شود و همچنین سایر مشکلات و بیماری‌های احتمالی مفصل زانو تشخیص داده شوند ولی تصویربرداری از زانو در همه‌ی موارد هم به تشخیص سندرم پلیکا کمک نمی‌کند. بهترین و قطعی‌ترین راه برای تشخیص سندرم پلیکا، انجام آرتروسکوپی زانو است که البته در حین انجام آرتروسکوپی علاوه بر تشخیص قطعی سندرم پلیکا، می‌توان با برداشتن قسمت‌های مشکل ساز از پلیکا، همزمان مشکل را نیز برطرف نمود. البته انجام آرتروسکوپی، اولین اقدام درمانی نیست و همیشه در ابتدا روش‌های درمان غیرجراحی و غیرتهاجمی تجویز می‌شوند.

درمان

دارو درمانی

درمان سندرم پلیکا معمولا با روش‌های غیرجراحی انجام می‌شود. از گذاشتن کمپرس سرد، اصلاح کردن فعالیت‌های بیمار و مصرف داروهای NSAID مانند ایبروبروفن برای کاهش التهاب و ضخامت پرده‌ی پلیکا استفاده می‌شود. بستن بانداژ فشاری به دور زانو نیز ممکن است توسط پزشک توصیه شود. همچنین ممکن است در نیمی از موارد، تزریق کورتیزون در پردهی پلیکا تجویز شود.

فیزیوتراپی و ورزش

بهبودی بعد از سندرم پلیکا شامل انجام چندین حرکت ورزشی مخصوص می‌شود که برای افزایش دامنه حرکتی زانو و تقویت عضلات زانو، طراحی شده‌اند. برخی از این حرکات عبارتند از: بالا آوردن پا در حالت ایستاده، بالا آوردن پا و دور کردن آن از محور بدن یا گذراندن پا از محور بدن (حرکت پا با سمت طرفین)، جمع کردن زانو در حالت ایستاده، صاف کردن پا در حالت نشسته و بلند شدن روی پنجه‌ی پا (با انقباض عضلات ساق پا). این تمرینات در ابتدا باید در هر ست 5 الی 7 بار تکرار شوند و به تدریج بر تعداد تکرارها افزوده شود. هدف از انجام فیزیوتراپی این است که درد زانوی شما کنترل شود و قدرت عضلات چهارسر ران بیشتر شده و دامنه‌ی حرکتی مفصل زانو به حداکثر خود برسد.

جراحی

در صورتی که با گذشت سه ماه از درمان، روش‌های غیرجراحی تاثیری نداشته باشند، ممکن است پزشک انجام جراحی آرتروسکوپی زانو یا انجام جراحی باز زانو برای برداشتن پرده‌ی پلیکا را تجویز کند. از آنجایی که جراحی آرتروسکوپی ساده‌تر و کم تهاجمی است، بهتر است تا جای ممکن، جراحی به این روش انجام شود. همچنین در صورتی که می‌توان علائم بیمار را کنترل نمود، بهتر است از روش جراحی استفاده نشود.

اولین جلسات توانبخشی بعد از جراحی با هدف کاهش تورم و درد زانو است و به شما کمک می‌کند که زانوی خود را به آرامی حرکت دهید و عضلات خود را منقبض کنید. به ندرت پیش می‌آید که بیماران بعد از انجام این جراحی به استفاده از عصا نیاز داشته باشند. برای درمان این عارضه به روش جراحی، دکتر مهدی مویدفر، به عنوان جراح زانو، آماده انجام خدمات درمانی مرتبط با این آسیب به شما عزیزان می‌باشد.

آیا می‌توان از این آسیب یا بیماری پیشگیری کرد ؟

بهترین راه برای پیشگیری از بروز سندرم پلیکا این است که قدرت حرکتی و توان پاهای خود را بالا ببرید و در هنگام تغییر دادن برنامه‌ی ورزشی خود توجه زیادی داشته باشید که فشار بیش از حد به زانوی خود وارد نکنید. البته برخی از افراد به خاطر ابتلا به برخی اختلالات ساختاری در زانوی خود، مستعد ابتلا به سندرم پلیکا هستند. پزشک شما به شما کمک می‌کند که با پیگیری یک روند درمانی مناسب به تدریج شدت فعالیت‌های خود را افزایش دهید و بدون وارد کردن فشار بیش از حد به زانو، به تدریج کارهای مشکل تر را با زانوی خود انجام دهید. به خاطر داشته باشید که اگر بیش از حد سریع به فعالیت‌های سابق خود بازگردید، ممکن است این کار موجب درد زانو شده و درمان شما بسیار مشکل‌تر شود.