کشکک زانو یا استخوان پاتلا (patella) که به اسم کاسهی زانو نیز شناخته میشود یکی از سه استخوان سازندهی زانو است که شکلی مثلثی از زاویهی روبروی زانو دارد. این استخوان در قسمت جلوی زانو قرار گرفته و از ساختارهای درونی زانو در مقابل نیروهای خارجی محافظت میکند. در صورتی که نیروی فیزیکی از بیرون زانو به آن وارد شود، کشکک زانو این نیرو را به خود جذب کرده و از انتقال آن به ساختارهای درونیتر مانند غضروفها یا استخوانهای درشتنی و ران جلوگیری میکند و به این طریق از آسیب بخشهای درونیتر ساختارهای زانو جلوگیری میکند. از علل شکستگی کشکک زانو در ادامه صحبت خواهیم کرد.
علل شکستگی کشکک زانو
علاوه بر این، بخش درونی این استخوان با عضروف پوشیده شده که کمک میکند تا هنگام خمیدگی زانو، استحکام کافی داشتهباشد. اتصال تاندونها و رباطهای مختلف به کشکک زانو باعث می شود تا این ساختار نقش بسیار مهمی در کاهش استرس و نیرو در بین قسمت بالا و پایین پا و نفصل زانو داشتهباشد.
شکستگی کشکک زانو یکی از مشکلاتی است که این استخوان را تحت تاثیر قرار میدهد. شکستگی کشکک زانو یک درصد از کل آسیبهای اسکلتی در انسانها را به تود اختصاص میدهد. کشکک زانو بسته به شدت نیروی واردشده نیتواند بصورت جزئی یا کامل شکسته شود. در شکل های مختلف شکستگی کشکک زانو ممکن است این استخوان تنها دچار مو برداشتن شود یا اینکه به چندین تکهی جدا از هم تبدیل شود که میتواند فرد را دجار درد شدید تری کند. تشخیص نوع و علائم شکستگی کشکک زانو از این جهت دارای اهمیت است که نوع درمان را تعیین میکند.
علائم شکستگی کشکک زانو چیست؟
اولین و معمولترین علائم شکستگی کشکک زانو شامل درد و ورم موضع اسیب است. در این حالت قسمت جلوی زانو حالت بادکرده دارد که با لمس موضع دچار درد میشود. سایر علائم شکستگی کشکک زانو شامل موارد زیر هستند:
- احساس درد هنگامی که پا در هر دو جهت ممکن برای زانو حرکت داده میشود
- کبودی در محل ضربه یا اطراف آن
- ناتوانی در بازکردن کامل زانو
- حساسیت مفصل زانو به لمس
- ناتوانی در بازنگهداشتن زانو و حفظ ساختار پا در راستای مستقیم
- ناتوانی در راهرفتن
- ایجاد شکل غیرطبیعی در زانو از جمله در بخش مقابل آن
شکستگی کشکک زانو چگونه تشخیص داده میشود؟
در ابتدا پزشک بررسیهایی کلی از محل و نوع آسیب خواهدکرد. در این مراحله سوالاتی مانند نوع و محل صربه از فرد آسیبدیده پرسیده میشود. تستهایی مانند بررسی بازهی حرکتی زانو و توانایی بازکردن کامل آن نیز انجام میشوند تا نوع احتمالی آسیب زانو مشخص شود. وجود علائم اولیهی شکستگی کشک زانو در انتخاب نوع روش تشخیص قطعی موثر است. اگرچه از ردی علایم موجود، از جمله تغییر شکل در مقابل زانو که نشان از چندتکهشدن استخوان کشکک زانو دارد و نیز کاهش بازه ی حرکتی زانو میتوان تا حدودی از شکستگی کاسهی زانو آگاه شد اما تشخیص قطعی این مسئله با روشهای تصویربرداری صورت میگیرد. این روشها شامل موارد زیر هستند:
تصویر اشعهی ایکس از زانو
در این حالت ممکن است تصاویر از زوایای مختلفی از کاسهی زانو گرفته شوند که نوع و شدت اسیب را به دقت مشخص میکنند.
تصویربرداری سیتی اسکن CT Scan
معمولا این تصویربرداری لازم نیست اما در موارد بسیار محدودی ممکن است پزشک به این نوع تصویربرداری نیاز داشته باشد
تصویربرداری MRI
این نوع تصویربرداری بیشتر برای تشخیص اسیببافتهای نرم است. در این حالت میتوان آسیب به تاندونها یا رباطهای مرتبط با کشکک زانو را مشاهده و بررسی کرد.
روش درمان شکستگی کشکک زانو چیست؟
- بطور کلی زمانی که شکستگی کشکک زانو جزئی باشد و این ساتخوان به چند تکهی جدا از هم تبدیل نشده و بصورت یکپارچه باقی مانده باشد معمولا نیازی به مراحی نیست. در این حالت فرد قادر است تا پای خود را بصورت آزادانه به سمت بالا و مستقیم باز و بسته نماید. برای بهبود آسیبهای جزئی ایجادشده معمولا از آتلها و ابزاری که این استخوان را برای مدت محدودی بصورت ثابت نگه دارد استفاده میشود.
- در صورتی که شکستگی کشکک زانو شدید باشد و این استخوان به چند قطعهی جدا از هم تبدیل شده باشد نیاز به جراحی برای بهبود آن وجود دارد. در این حالت قطعات مختلف استخوان کشکک زانو با پیچ، پین و سیمهای مخصوص به هم متصل شده و ساختار یکپارچهی کشکک زانو تشکیل میشود.
- بنابر موارد ذکرشده، در صورتی که آسیبی فیزیکی به مقابل زانو وارد شود و علائم مختلف شکستگی کشکک زانو بروز کنند لازم لست تا برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود. آسیب این استخوان میتواند با آسیب سایر بخشهای زانو مانند رباطها یا تاندونها در ارتباط باشد و درمان به موقع و مناسب آن بر درد و ورم زانو بیافزاید.