زانو بزرگترین مفصل بدن است که سر استخوان‌های درشت‌نی و ران را به هم وصل می‌کند و شامل غضروف در سر استخوان‌ها، تاندون‌ها و رباط‌های حمایتی است. این مفصل، به دلیل جایگاه خود، در هنگام ضربه یا تحرک، در معرض آسیب‌های فراوانی قرار می‌گیرد که این آسیب‌ها فرد را مستعد درد زانو در هر سنی می‌کنند. درد ایجادشده می‌تواند در مفصل زانو یا در کنار آن احساس شود که هر یک دلایل مختلفی می‌تواند داشته‌باشد. درد کنار زانو دوعلت اصلی دارد:
- آسیب رباط‌های جانبی زانو
- التهاب بورس (بورسیت)
دلایل درد زانو
در این مطلب، با ساختارهای مذکور آشنا شده، اصلی‌ترین دلایل آسیب و ایجاد درد کنار زانو را بررسی خواهیم‌‌کرد.
1. رباط‌های زانو
رباط‌ها ساختارهای بافتی مستحکم و در عین حال منعطفی هستند که وظیفه‌ی اتصال استخوان به استخوان را در مفاصل مختلفی بر عهده دارند. 4 نوع اصلی رباط در اطراف زانو وجود دارند که هر یک نقش ویژه‌ای را بسته به محل قرارگیری خود دارند. رباط‌های ACL و PCL در مرکز زانو قرارداشته و با هم ساختار ضربدری را تشکیل می‌دهند و به ترتیب مسئول کنترل حرکات زانو هنگام رو به جلو و رو به عقب هستند. همچنین رباط‌های MCL و LCL نیز در اطراف زانو قرار داشته و به ترتیب باعث ثبات ساختار داخلی و خارجی زانو می‌شوند. رباط‌های دیگری نیز در کنار این رباط‌های اصلی قرار دارند.
آسیب رباط‌های زانو
رباط‌های زانو نقش حمایتی از زانو دارند و زمانی که نیرویی بیش از اندازه یا در جهت نامناسب به آنها واردشود، دچار آسیب و پارگی می‌شوند. اصلی‌ترین دلایل آسیب رباط‌های زانو شامل موارد زیر است:
– تغییر ناگهانی سرعت حرکت
– تغییر ناگهانی جهت حرکت
– برخورد ضربه‌ی مستقیم به زانو
– پیچش زانو
– سقوط نامناسب بر روی پا که نیروی زیادی بر زانو وارد می‌کند
– چرخش بوسیله‌ی یک پا در هنگام حرکت
اصلی‌ترین و معمول‌ترین رباط مسئول درد کنار زانو، رباط‌های LCL هستند که اصلی‌ترین علت آسیب آنها واردشدن نیروی بیش از اندازه به داخل زانو است. این نیروها به سمت خارج زانو هدایت شده و باعث کشیدگی و پارگی رباط‌های جانبی می‌شوند.
علائم آسیب رباط زانو
– تورم زانو از جمله بخش‌های کناری آن
– احساس درد در اطراف زانو
– احساس بی‌ثباتی در زانو
– احساس سفتی و قفل‌شدگی در زانو
– بادکردگی در اطراف زانو، از جمله در ساعات اولیه‌ی پس از آسیب
گرچه دردهای ناشی از آسیب رباط‌های جانبی می‌توانند با حرکات ورزشی و راهکارهای درمانی التیام یابند اما در صورتی که آسیب جدی در رباط‌های زانو، درمان‌نشده باقی بمانند می‌توانند در نهایت به آسیب‌های جدی‌تری مانند آرتروز ختم شوند که درمان آنها بسیار سخت‌تر خواهدبود.
2. آسیب یا التهاب کیسه‌های بورس:
کیسه‌های بورس، ساختارهای بافتی کوچکی هستند که معمولا در بین سطح مشترک استخوان و عضله قرار گرفته و باعث کاهش اصطکاک و تنش بین دو سطح در هنگام حرکت بر روی هم می‌شوند. این کیسه‌ها در اطراف زانو نیز قرار دارند و مایع لغزنده‌ی داخل آنها منجر به لغزش عضله و استخوان روی هم می‌شود. مشکلاتی که کیسه‌های بورس با آن مواجه می‌شوند شامل خشک‌شدگی مایع داخل آن و التهاب بورس است. راهکارهای درمانی برای خشک‌شدگی کیسه‌های بورس شامل دارودرمانی، فیزیروتراپی و تزریق مابع به داخل آن است. التهاب بورس که بورسیت نام دارد و همچنین خشکی مایع داخل کیسه‌های بورس در نهایت متجر به درد در کنار زانو می‌شوند.
دلایل ایجاد بورسیت
– فشار مداوم و تکرارشونده بر کیسه‌های بورس مثلا هنگام نشستن طولانی‌مدت
– سایش مداوم کیسه‌ها در اثر فعالیت‌های زیاد مانند پرش یا ضربه
– انفباض مداوم عضلات یا تورم در آنها می‌تواند با فشار مداوم بر کیسه‌های بورس موجب التهاب آنها می‌شود
– آسیب مستقیم به زانو و اطراف آن
علائم ایجاد التهاب بورسیت
– ایجاد درد در مفصل زانو یا در کنار آن
– افزایش درد مفصل یا اطراف آن هنگام فعالیت مفصل
– تورم و بادکردگی زانو یا اطراف آن
– قرمزی زانو یا اطراف آن
تشخیص علت اصلی دردهای زانو و دردهای اطراف زانو توسط پزشک متخصص صورت می‌گیرد و راهکارهای درمانی بسته به نوع آسیب، وضعیت کلی بیمار و محل آسیب انتخاب می‌شوند. گاهی دردها با حرکات ورزشی و درمان‌های خانگی التیام می‌یابند اما گاهی نیاز به دارودرمانی یا انواع جراحی زانو یا جراحی رباط‌های مختلف زانو وجود دارد که تشخیص همه‌ی این موارد بر اساس نظرات پزشک متخصص زانو خواهدبود.