جراحی تعویض مفصل زانو روش درمانی ویژه‌ای برای آرتروز‌های شدید در زانو است. بسیاری از بیماران می‌دانند که جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است با گذشت زمان کارایی خود را از دست بدهد اما سوال اصلی این است که طول عمر پروتز زانو چقدر است؟
زمانی که جراحی تعویض مفصل زانو لازم باشد، از پروتزهای فلزی و پلاستیکی برای جایگزینی با ساختارهای طبیعی زانو استفاده می‌شود. مواد تشکیل‌دهنده‌ی این پروتزها مانند هر ماده‌ی دیگری با گذشت زمان دچار فرسایش و استهلاک می‌شوند. با اینکه پروتزهای استفاده‌شده در زانو طول عمر بالایی دارند اما ساختارهایی مادام‌العمر و ابدی نیستند و پس از گذر مدت زمانی مشخص ساختار پایدار خود را از دست می‌دهند. مطالعاتی که به بررسی طول عمر پروتزهای استفاده‌شده در جراحی تعویض مفصل زانو پرداخته‌اند نشان می‌دهند که پروتزهای معمول بیش از ۲۰ سال عمر خواهندکرد.
این مطالعات نشان می‌دهند که در ۹۰ درصد بیمارانی که تعویض جراحی مفصل زانو انجام داده‌اند بیست سال پس از جراحی پروتزها دارای کارکرد مناسب هستند. اگرچه این گزارش نشان از طول عمر مناسب پروتزهای استفاده‌شده در اکثر افراد را دارد اما باید توجه داشت که برخی بیماران لازم است تا تنها چند سال پس از جراحی اول، جراحی‌های تکمیلی تعویض مفصل زانو را تکرار کنند. مشکل جراحی‌های ثانویه این است که نتایج آن بر خلاف جراحی‌های اولیه چندان قابل پیش‌بینی نیست.
عوامل موثر در طول عمر پروتز های زانو
با اینکه مطالعات فراوانی برای بررسی طول عمر پروتزهای استفاده‌شده در جراحی تعویض مفصل زانو وجود دارد اما با توجه به تنوع بسیار زیاد در مواد تشکیل‌دهنده‌ی پروتزها و همچنین تنوع زیاد در نوع آسیب‌های زانو و تفاوت بدنی افراد نمی‌توان قانون مشخصی را در مورد طول عمر پروتز استفاده‌شده برای یک فرد بیان کرد. عواملی که در طول عمر پروتزهای زانو موثر هستند شامل موارد زیر هستند:
سن بیمار:
افراد جوانتری که نیاز به تعویض مفصل زانو دارند نیاز به پروتز‌هایی دارند که طول عمر بیشتری داشته‌باشند. در عین حال افرادی که در سنین جوانی قرار دارند فعالیت بیشتری نیز دارند که زانو را بیشتر درگیر می‌کند. بنابراین افرادی که در سنین ۵۰ سالگی یا زیر آن، جراحی تعویض مفصل زانو انجام می‌دهند معمولاً نیاز به جراحی ثانویه خواهندداشت. همچنین گاهی به دلیل سن جوان بیمار از روش‌های درمانی دیگر مانند دارودرمانی برای کنترل درد زانو و آرتروز آن استفاده می‌شود تا سن جراحی به تاخیر بیفتد و احتمال جراحی‌های ثانویه کاهش پیدا کند.
فعالیت بیمار:
برخی از فعالیت‌های ورزشی وجود دارند که بهتر است پس از جراحی تعویض مفصل زانو انجام شوند زیرا باعث تقویت عضلات پا خواهند شد. از جمله‌ی این فعالیت‌ها می توان به دوچرخه‌سواری، شنا، پیاده‌روی و برخی ورزش‌های هوازی سبک اشاره کرد.
در عین حال، برخی از فعالیت‌ها هستند که برای بیمارانی که جراحی تعویض مفصل زانو انجام داده‌اند مناسب نیستند. اگرچه این فعالیت‌ها در ظاهر شاید ایجاد درد نکند یا انجام دادن آنها مشکل نباشد اما ممکن است فشار زیادی را بر پروتزهای استفاده‌شده در زانو وارد کنند.
این فعالیت‌ها به تدریج آسیب‌های پروتزهای زانو را افزایش داده و طول عمر آنها را کاهش می‌دهند. از جمله‌ی این فعالیت‌هایی که باید از آنها دوری کرد می‌توان به بسکتبال، فوتبال، حاکی، ورزش‌های هوازی سنگین، ژیمناستیک، وزنه‌برداری و سایر ورزش‌هایی که نیاز به فشار زیاد بر زانو و چرخش ناگهانی آن دارند اشاره کرد. در مورد انواع فعالیت‌ها پس از جراحی تعویض مفصل زانو حتماً باید با پزشک متخصص و فیزیوتراپ مشورت کرد.
وزن بیمار: طول عمر پروتز زانو
هر چه وزن بیمار بیشترباشد فشار بیشتری را هم بر مفاصل زانو و پروتزهای استفاده‌شده در آن وارد می‌کند. بنابراین وزن فاکتور بسیار مهمی برای ماندگاری بیشتر پروتزهای زانو خواهدبود. فعالیت‌های مناسب ورزشی که فشار زیادی را نیز بر زانو وارد نکنند می‌توانند در حفظ وزن مناسب بدن کمک‌کننده باشند.
دوری از عوارض برخی بیماری‌ها:
اگرچه این مسئله به ظاهر ساده به نظر می‌آید اما باید توجه داشت که برخی شرایط پزشکی وجود دارند که عوارض آنها می تواند جراحی تعویض مفصل زانو را تحت تاثیر قرار دهد. افرادی که با پروسه‌های درمانی وسیع درگیر هستند، از جمله پروسه‌هایی که سلامت دندان آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، احتمالاً نیاز خواهند داشت تا برای جلوگیری از ایجاد عفونت در زانوی جراحی‌شده‌ی خود، آنتی‌بیوتیک مصرف کنند. در صورتی که این افراد با پروسه‌های درمانی درگیر هستند بهتر است پزشک خود را از جراحی تعویض مفصل زانوی خود آگاه کنند.
در نهایت باید توجه داشت که برای انتخاب پروتز مناسب برای تعویض مفصل زانو پزشک متخصص باید فاکتورهای خطر را برای فرد به طور کامل مشخص کرده و او را از میزان و احتمال موفقیت و عوارض جانبی پس از جراحی آگاه کند. حتی در صورتی که از بهترین موجود در بازار و متخصص‌ترین و باتجربه‌ترین پزشکان جراحی زانو برای تعویض مفصل زانو استفاده شود همچنان احتمال عفونت وعوارض جانبی که تهدیدکننده نتایج جراحی هستند وجود خواهندداشت.
همچنین امروزه پروتزهای جدیدتر با ساختارهای ویژه در حال گسترش هستند. اگرچه ساختار و عملکرد آنها می‌تواند بهتر از پروتزهای مرسوم باشد اما باید توجه داشت که هرچه پروتزی جدیدتر باشد داده‌های موجود در مورد کارایی درازمدت آن نیز کمتر خواهدبود.
با توجه به این که پزشکان جراح با انواع مختلفی از پروتزها سر و کار داشته و کارایی آنها را در دوران مختلف به صورت تجربی مشاهده کرده‌اند بهترین گزینه برای مشورت در مورد نوع پروتز انتخابی برای زانو بر اساس فاکتورهای خطر موجود در فرد خواهندبود.
