تعویض کامل مفصل زانو که به اسم آرتروپلاستی کامل زانو نیز شناختهمیشود، روشی تهاجمی برای درمان دردهای زانو است که در آن قسمتهایی از مفصل زانو با مواد مصنوعی جایگزین میشود. ساختار زانو متشکل از سر تحتانی استخوان زان، سر فوقانی استخوان درشتنی و کشکک زانو یا کاسهی زانو است که انتهای این سه استخوان با غضروفی یکدست پوشیده شدهاست که علاوه بر محافظت از استخوانها، به حرکت راحتتر مفصل نیز کمک میکند. منیسک که از جنس غضروف فیبری است، بین سر استخوان ران و درشتنی را پر میکند و در جذب شوکهای فیزیکی موثر است. تمام مراحل انجام جراحی تعویض مفصل زانو در این مطللب آورده شده در صورت تمایل به دانستن این مراحل با ما تا انتها همراه باشید.
مراحل انجام جراحی تعویض مفصل زانو
در کنار این ساختارها، رباطها و تاندونها نیز وجود دارند که با متصلکردن ساختارهای مختلف زانو به هم و عضلات اطراف، به پایداری و حرکت کنترلشدهی زانو کمک میکنند. لایهای نازک یه نام غشای سینوویال نیز در زانو وجود دارد که مایعی روانکننده تولید میکند و باعث کاهش اصطکاک به نزدیک صفر میشود. در یک زانوی نرمال این ساختارها بصورت هماهنگ باهم کار میکنند. اما گاهی به دلیل بیماری یا ضربه، این بخشها آسیب میبینند و موجب درد و ناتوانی در حرکت میشوند. رایجترین دلیل درد مزمن زانو، آرتریت است.
آرتریت انواع مختلفی دارد اما سه نوع آرتریت در دردهای زانو شایع هستند: استئوآرتریت (آرتروز رایج که در سنین بالای 50 سال شایع است)، روماتیسمو آرتروز پس از سانحه. تعویض کامل زانو یکی از روشهای کاهش درد و بازگشت عملکرد به زانوی دچار آرتروز است. تعویض کامل زانو زمانی انجام میشود که آسیب در هر دو سمت زانو باشد.
چرا تعویض کامل زانو؟
هنگامی که زانوی فردی دچار آسیب در سر استخوانهای هر دو سمت زانو و یا آرتروز باشد، ساختارهای غضروفی از بین میروند و زانو هنگام حرکت و حتی در موارد شدید، هنگام استراحت نیز دچار درد میشود. برای زانوی دچار آرتروز راهکارهای درمانی متفاوتی وجود دارد که شامل کاهش وزن، ورزش و فیزیوتراپی، دارودرمانی، تزریق دارو به زانو و آتلبندی است. معمولا پزشکان زمانی تعویض کامل زانو را تجویز میکنند که تمام این روشها از کاهش درد زانوی آرتروزی، ناتوان باشند.
هدف تعویض کامل زانو، کاهش درد، افزایش کیفیت زندگی و بهبود عملکرد زانو است. این عمل بجز کودکان که استخوان در حال رشد دارند در سایر سنین میتواند صورتبگیرد اما معمولا به شرطی که درد قابل توجه و ضعف شدید در عملکرد در زانو ایجاد شدهباشد و سایر روشهای درمانی، کارآمدی لازم را نداشتهباشند توصیه به تعویض کامل زانو میشود. بررسیها نشان میدهد که 82 درصد افرادی که جراحی کامل زانو انجام میدهند تا 25 سال میتوانند زانوی جدید را استفاده کنند.
مراحل انجام جراحی تعویض کامل زانو:
ابتدا جراح، شکافی روی قسمت جلوی زانو ایجاد میکند. اولین قسمتی که در معرض دید قرارمیگیرد، کاسهی زانو است که جراح آن را از زانو به سمت خارج میچرخاند تا به محل اصلی دستکاری در زانو دسترسی داشتهباشد. اولین استخوانی که جراح به دستکاری آن میپردازد، سر استخوان ران است که با ابزار ویژه به برش محل آسیبدیده و غضروفهای آن میپردازد.
جراح پس از برش دقیق، این استخوان را به ساختارهای مصنوعی فلزی یا همان ایمپلنتها متصل کرده و سپس با مادهای به نام سیمان استخوانی، اتصال را محکم میکند. سپس به سراغ استخوان بعدی که سر استخوان درشتنی است میرود و مشابه عملیاتی که بر روی سر استخوان ران انجام داد را روی استخوان درشتنی نیز تکرار میکند. ساختارهای پلاستیکی مقاومی را در بین اجزا قرارمیدهد که نقش حمایتی دارند و باعث حرکت راحتتر اجزا نسبت به هم میشوند. پس از اطمینان از قرارگیری مناسب اجزا در کنار هم و باز و بستهشدن صحیح زانو، کاسهی زانو به جایگاه خود بازگردانده شده و محل برش با بخیه بسته میشود.
مراحل پس از انجام جراحی تعویض مفصل زانو
معمولا لازم است تا فرد،2 تا 3 شب پس از جراحی را در بیمارستان سپریکند. همچنین پس از عمل جراحی، یک فیزیوتراپ به تمرین حرکات زیر در بیمار خواهدپرداخت:
– حرکاتی که به تحمل وزن بدن کمک میکنند.
– حرکاتی که کمک میکنند تا فرد بیمار با زانوی جدید خود وفق بیابد.
این حرکات پس از مرخصشدن از بیمارستان و در خانه نیز باید تکرارشوند. زمانی فرد از بیمارستان مرخص میشود که بتواند حرکات مشخصی مانند خارجشدن از تخت و استفاده از دستشویی را به تنهایی انجامدهد. همچنین فرد بیمار ممکن است مدتی پس از جراحی نیاز به عصا یا واکر نیز داشتهباشد.
زمانی که فرد بیمار در خانه است ممکن است به پرستار یا همراه نیاز پیداکند. همچنین برای بهبودی سریعتر، ممکن است پزشک جلسات فیزیوتراپی را در مراکز تخصصی فیزیوتراپی تجویز کند. گرچه بهبودی کامل هر فرد با فرد دیگر متفاوت است اما معمولا فرایند بهبودی کامل 4 هفته طول میکشد. در طول این مدت، بهترین راه برای بهبودی سریعتر، ورزش تحت نظر و مشاورهی فیزیوتراپیست خواهدبود.
مشکلات پس از جراحی
اصلیترین مشکلاتی که برای فرد، پس از جراحی تعویض کامل زانو ممکن است رخ دهد شامل موارد زیر است:
– عفونت
– ایجاد لختهی خون
– درد مداوم، حتی با وجود موفقیتآمیزبودن جراحی
– سفتی و خشکی زانو
بسیاری از افراد، این مشکلات را تجربه نمیکنند اما در صورتی که نگرانی خاصی از بابت این مشکلات وجود داشت حتما با پزشک خود مشورت نمایید.