مفصل زانو به عنوان بزرگترین مفصل بدن شناخته شده و بخش زیادی از وزن بدن را در هنگام ایستادن و فعالیت‌های مختلف تحمل میکند. در کشورهای غربی یک نفر از هر سه نفر درد زانو را در سنین بالاتر از 45 سال گزارش می‌دهد و با افزایش سن این درصد بیشتر نیز میشود. شایع‌ترین دلایل درد حاد زانو شامل موارد زیر هستند:
1. شکستگی یا دررفتگی
2. رباط‌های پاره‌شده یا کش‌آمده
3. آسیب غضروف در اثر ضربه
4. عفونت
از شایع‌ترین دلایل درد مزمن زانو نیز میتوان به موارد زیر اشاره‌کرد:
1. آرتریت
2. آرتروز
3. روماتیسم مفصلی
4. نقرس
5. پوکی استخوان
6. بورسیت
7. عفونت
8. برخی سندروم‌ها و بیماری‌ها
در سنین بالاتر شایع‌ترین دردها، دردهای مزمن از جمله آرتریت و آرتروز هستند. آرتروز عارضه‌ای است که با تخریب غضروف سر استخوانها در محل مفصل زانو بروز میکند. شناسایی علت درد، رکن طلایی در انتخاب روش درمانی خواهدبود.
روشهای التیام درد حاد زانو در خانه
1. فعالیت فیزیکی متعادل: ورزش میتواند به تاخیر در بروز آرتروز بینجامد. همچنین میتواند موجب تقویت بافت غضروف چه در افراد مبتلا به آرتروز و چه افراد سالم بشود. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و یوگا میتوانند مفید باشند. در صورتی که فشار وزن بر زانو موجب درد میشود میتوانید از پیاده‌روی در استخر استفاده کنید که نیروی وارد بر زانو را کاهش می‌دهد.
2. ورزش‌های قدرتی: این روش نیاز به نظر متخصص فیزیوتراپی دارد و بر اساس شرایط فرد، نوع فعالیت نیز متفاوت خواهدبود. هدف از این فعالیت‌ها تقویت عضلات بالای زانو از جمله چهار سر زانو است.
3. مراقبت هنگام نشستن: در هنگام نشستن شرایط را طوری تنظیم کنید تا نیروی وارد بر زانو به حداقل برسد
الف) از صندلی‌هایی با ارتفاع کم استفاده نکنید
ب) برای افزایش ارتفاع نشیمنگاه میتوانید روی یک بالشت بنشینید
ج) هنگام نشستن مراقب باشید تا قوز نکنید و راستای بدنتان خم نباشد.
د) استفاده از کفش مناسب
ه) اجتناب از نشستن طولانی‌مدت
4. کاهش وزن به حد متعادل: اضافه وزن ریسک ابتلا به التهاب و دردهای زانو را افزایش می‌دهد و در افراد مبتلا به آرتروز نیز نیروی بیشتری را به زانو وارد میکند. تغذیه‌ی مناسب یکی از راهکارهای کنترل وزن است. استفاده بیشتر از میوه‌جات، سبزیجات و فیبر و کاهش استفاده از گوشت و چربی حیوانی توصیه میشود.
5. ماساژ: برخلاف گذشته، امروزه ماساژ ساده را به دلیل نبودن شواهد کافی در بهبود علائم آرتروز توصیه نمی‌کنند اما به دلیل تاثیر آن در کاهش استرس و تقویت عضلات حمایتی میتواند مفید باشد. از طرفی مطالعاتی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از روغن حاوی زنجبیل و پرتقال، میتواند در بهبود دردهای ناشی از آرتروز مفید باشد.
7. استراحت: هنگام درد چند روز از کارهای سخت مرخصی بگیرید. در هنگام استراحت، زانوی خود را بالاتر از سطح بدن بر روی بالشت قرار دهید. میتوانید زانوی خود را ببندید. توجه کنید که قدرت بستن نباید بیش از اندازه باشد و خون باید به راحتی جریان یابد.
8. سردکردن و گرم‌کرن محل درد: گرما به استراحت عضله کمک میکند و مانع خشکی آنها میشود. کمپرس یخ نیز برای مواقعی که التهاب، درد و تورم دارید مفید است.
دارودرمانی درد حاد زانو
بخشی از داروها برای سرکوب درد تجویز میشوند. مسکنهای معمول مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم میتوانند به کاهش درد کمک کنند. از طرفی تزریق داروهایی از جنس کورتیکواستروییدها و لوبریکانت‌ها بصورت مستقیم به محل درد نیز امروزه بکار گرفته‌میشود. کورتیکواستروییدها در آرتریت و سایر التهاب‌ها مفید هستند. لوبریکانت‌ها که شبیه به ماده‌ی طبیعی بین زانو هستند میتوانند به عملکرد بهتر و راحت‌تر زانو کمک کنند. استفاده از کرمهای حاوی مواد بی‌حس‌کننده برای مالش محل درد نیز در کاهش التهاب و درد موثر است. در استفاده از دارو حتما نظر متخصص را لحاظ کنید.
عمل جراحی
انواع مختلف اعمال جراحی بسته به شرایط بیمار و میزان آسیب وارده به زانو ممکن است بکاررود، از آرتروسکوپی تا جایگزینی کامل زانو. انواع اعمال جراحی در سنین پیری به شرح زیر است:
جهت بررسی مشکلات زانوی خود و آگاهی از مناسب‌ترین روشهای درمانی میتوانید از خدمات دکتر مهدی مویدفر، فوق تخصص جراحی زانو و دارای بورد تخصصی ارتوپدی بهره‌مند شوید.
الف) آرتروسکوپی
به دلیل کمتر تهاجمی‌بودن روشی متداول است. در این روش چند شکاف در پوست محل زانو ایجاد میشود و یک دوربین ریز برای مشاهده‌ی محل آسیب وارد میشود. سپس از شکافها مواد و ابزار لازم برای ترمیم محل آسیب، واردشده و بدون نیاز به برش عمیق به ترمیم بافت پرداخته میشود. مواردی که از آرتروسکوپی استفاده میشود شامل موارد زیر است:
الف) برش غضروف آسیب‌دیده
ب) ترمیم پارگی مینسک یا خارج‌کردن قسمتی از آن در صورت لزوم
ج) درمان شل‌بودن زانو
د) ترمیم و خارج‌کردن شکستگی‌های استخوان، بافت‌های مرده و بافت‌های ملتهب سینوویال
ب) تعویض جزئی زانو
گاهی آسیب‌های وارده به زانو محدود به یک سمت زانو هستند و میتوان آنها را با برش و سپس جایگزینی با ایمپلنت‌های مصنوعی ترمیم کرد. این روش علاوه بر اینکه از آسیب‌های بعدی زانو پیشگیری میکند، با سمت سالم نیز درگیری ندارد. این روش در درمان آرتروز و آسیب‌های حاصل از نقرس کاربرد فراوانی دارد.
ج) تعویض کلی زانو
در این روش، آسیب در هر دو سمت زانو است و با برش و برداشتن بخش‌های آسیب‌دیده، آنها را با ایمپلنت‌های مصنوعی جایگزین می‌کنند. این روش نیز در این روش در درمان آرتروز و آسیب‌های حاصل از نقرس کاربرد فراوانی دارد.