درد زانو یکی از دردهای شایع از جمله در سنین بالای 50 سالگی است که دلایل مختلفی میتواند داشته باشد. یکی از اصلیترین دلایل درد زانو نبود توازن در تقسیم نیرو بین بخشهای مختلف زانو است. در صورتی که راستای پا نامناسب باشد ممکن است نیروی وارده بر زانو بصورت متعادلی بین بخشهای مختلف آن تقسیم نشود و در نتیجه بخشی از زانو آسیب دیده و دچار درد شود. یکی از مشکلاتی که منجر به درد زانو میشود صاف بودن کف پا است.
صاف بودن کف پا به چه معناست؟
کف پای صاف یا کف پای صاف به وضعیتی گفته میشود که در طی آن کف پای فرد انحنای بسیار کمی دارد و یا اصلا انحنا ندارد. در این حالت زمانی که فرد بصورت ایستاده قرار میگیرد تمام بخشهای کف پا به زمین برخورد میکند. در این افراد با بالا آوردن پا ممکن است انحنایی در کف پا نیز مشاهده شود اما این مسئله به معنی صاف نبودن پا نیست. صاف بودن کف پا یک امر طبیعی در هنگام تولد است زیرا انحنای کف پا پس از 6 سالگی شکل میگیرد با این حال 20 درصد کودکان این انحنا را تجربه نمیکنند و دارای کف پای صاف در بزرگسالی میشوند. برخی نیز اگرچه انحنای کف پا در آنها ایجاد میشود اما در بزرگسالی دوباره از بین میرود و کف پا صاف میشود.
علت ایجاد کف پای صاف چیست؟
ممکن است صاف بودن کف پا مسئلهای توارِثی و ژنی باشد. ممکن است برخی افراد به دلیل ژنهای خود دارای کف پا با انحنای شدید و برخی افراد دارای کف پا بدون انحنا یا با انحنای بسیار کم شوند. برخی شرایط نیز ممکن است باعث شوند تا کف پای دارای انحنا به کف پای صاف تبدیل شود. از جمله عواملی که خطر این مسئله را افزایش میدهند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب تاندون آشیل
- شکستگی استخوان
- دیابت
- سندروم داون
- فشار خون بالا
- حاملگی
- روماتیسم مفصلی
کف پای صاف چگونه موجب درد زانو میشود؟
برای درک ارتباط کف پا به زانو میتوان یک آزمون ساده انجام داد. ابتدا کفشهای خود را در آورده و بر روی کف پای خود بصورت طبیعی بایستید. در این حالت به شکل زانو توجه کنید. حال بخش درونی کف دو پای خود را از زمین جدا کرده و بر روی بخش بیرونی کف پا (به سمت انگشت کوچک پا) بایستید. این حرکت را برای بخش بیرونی کف پا تکرار کنید. در هر مرحله به شکل زانو توجه کنید. این مسئله نشانگر این است که کف پا بر شکل زانو و در نتیجه توازن نیرو در بخشهای مختلف آن تاثیر دارد. با توجه به بازهی بالای حرکتی زانو، در صورتی که شکل کف پا به صورتی باشد که باعث شود زانو بیش از حد طبیعی به سمت داخل یا خارج زاویه پیدا کند ممکن است باعث درد زانو شود.
چه عواملی موجب تشدید درد زانوی افراد دارای کف پای صاف میشوند؟
- افزایش وزن و چاقی: چاقی و اضافه وزن موجب تغییر میزان نیروی وارده بر زانو میشوند. حال تصور کنید فردی دارای کف پای صاف باشد. در این حالت نیروی اضافی در کنار عدم توازن نیرو بعنوان دو فاکتور آسیبزا به زانو عمل خواهند کرد. برای همین افرادی هستند که مدتها با کف پای صاف هیچ گونه دردی در زانوی خود احساس نمیکنند اما با افزایش وزن درد زانوی آنها شروع میشود.
- ورزش کردن و داشتن فعالیت شدید: ورزشهایی که پربرخورد هستند و نیروی شدیدی به زانو وارد میکنند میتوانند نیروی وارده بر بخشهای مختلف زانو را تشدید کرده و موجب آسیب و در نهایت درد زانو شوند.
- بارداری: افزایش درد زانو در هنگام بارداری در افرادی که دارای کف پای صاف هستند دو عامل اصلی دارد. بخشی از آن به علت افزایش وزن بدن به دلیل تشکیل نوزاد در رحم مادر است. در این حالت نیروی وزن وارده بر زانو بیشتر از حد معمول است. عامل دوم در ایجاد درد زانو در مادرانی با کف پای صاف ، تغییرات هورمونی است. برخی از تغییرات هورمونی در دوران بارداری منجر به افزایش انعطافپذیری رباطهای بدن میشوند و از این منظر یک تغییر مثبت برای مادر هستند. با این حال این تغییر ایجادشده میتواند در مواردی به ایجاد تغییراتی به نام اورپرونیشن (overpronation) شود. در این حالت انحنای کف پا از بین میرود و مچ پا به سمت داخل میچرخد. این مسئله به عدم توازن نیرو بر زانو کمک کرده و در نهایت منجر به درد زانو میشود.