قبل از اینکه به دلایل رایج ایجاد سوزش در زانو بپردازیم بهتر است سوزش زانو را تعریف کنیم. سوزش زانو با درد رایج در زانو متفاوت است و به معنی دردی است که بصورت سوزدار خود را نشان می‌دهد و افراد آن را بصورت تیز یا شارپ توصیف می‌کنند. این سوزش ممکن است در هر سمتی از زانو ایجاد شود. سوزش زانو می‌تواند در هنگام فعالیت، خم‌کردن زانو، ایستادن یا حتی خواب ایجاد شود. در این مطلب به معرفی شایع‌ترین دلایل ایجاد سوزش زانو خواهیم پرداخت.
دلایل ایجاد سوزش زانو چیست؟
سوزش زانو در موقعیت‌های مختلفی مانند زانوزدن، راه‌رفتن و … ایجاد میشود که هر کدام ممکن است نشانگر مشکلی ویژه باشند.
سوزش زانو به علت پارگی غضروف زانو:
غضروف‌ها و منیسک زانو ساختارهایی سفت اما منعطف هستند که باعث حرکت راحت‌تر استخوان‌ها روی هم می‌شوند. زمانی که نیرویی بیش از اندازه یا با جهت نامناسب به زانو وارد شود ممکن است منجر به پارگی آنها گردد.
در این حالت درد و سوزش زانو از علائم اولیه و اصلی خواهندبود. پارگی بیش از حد غضروف زانو آرتروز نام دارد که یک مشکل شایع بین انسان‌ها از جمله در سنین بالاتر از 55 سالگی است.
سوزش زانو در هنگام زانوزدن:
تصور عمومی افراد این است که سوزش زانو اگر در هنگام زانوزدن ایجاد شود به معنی وجود آرتروز زانو است اما این تصور همواره درست نیست. در صورتی که سوزش زانو در هنگام زانوزدن ایجاد شود می‌تواند نشانگر آسیب در عضلات زانو و پارگی آنها باشد.
زمانی که فردی پس از فعالیت فیزیکی و ورزش‌کردن زانوی خود را خم می‌کند و بصورت زانوزده می‌نشیند عضلات متصل به کشکک زانو دچار کشیدگی می‌شوند و پر از لاکتیک اسید می‌گردند. این پدیده می‌تواند سبب ایجاد حس سوزش در زانو شود.
سوزش زانو در ناحیه‌ی کشکک یا کاسه‌ی زانو:
این نوع سوزش در زانو ممکن است این تصور را در فرد ایجاد کند که منیسک زانوی وی پاره شده و یا ساختارهای مختلف زانو دچار شکستگی یا آسیب شده‌اند.
دردهای ناحیه‌ی اطراف و زیر کشکک زانو معمولا به دلیل استفاده‌ی بیش از حد از زانو ایجاد می‌شوند و به اسم زانوی دوندگان (runner’s knee) یا کندرومالاشیا (chondromalacia) نیز شناخته می‌شوند. علت ایجاد این مشکل این است که زمانی که فرد می‌دود، فشار فیزیکی و استرس زیادی بر روی کشکک زانو و تاندون‌های مرتبط با آن وارد میشود.
بنابراین افرادی که عادت به دویدن مسافت‌های طولانی ندارند زمانی‌که شروع به دویدن مسافتی طولانی می‌کنند دچار چنین دردها و سوزشهایی در ناحیه‌ی کشکک زانو می‌شوند. این سوزش‌های زانو زمانی که فرد تلاش می‌کند تا میزان دوی خود در زمان کوتاه و بصورت ناگهانی افزایش دهد نیز مشاهده می‌شوند.
علت این مسئله مرتبط با تاندون‌های زانو است. هنگام ایجاد فشار ناگهانی بر تاندون‌ها این ساختارها دچار التهاب شده و به اصطلاح تاندونیتیس ایجاد میشود. برای کاهش این سوزش‌ها بهتر است فعالیت‌های شدید کنار گذاشته شوند. استفاده از یخ و داروهای ضدالتهاب نیز روند بهبودی را تسریع می‌کند.
سندروم درد پاتلوفمورال
نیز ممکن است منجر به درد در ناحیه‌ی پشت کشکک زانو شود.
احساس سوزش در پشت زانو: دلایل سوزش زانو
این نوع سوزش‌ها ممکن است به علت چند مشکل متفاوت ایجاد شوند. یکی از این دلایل، زانوی دوندگان است که توضیح آن ارائه گردید.
احساس سوزش در کناره‌های زانو:
معمولا دردهایی که در کناره‌ی زانو ایجاد می‌شوند به علت آسیب ساختارهای اصلی زانو نیستند. زانو یک ساختار بسیار پیچیده است که از چندین جزء مختلف تشکیل شده است. عضلاتی نیز از بیرون زانو به آن وصل می‌شوند و نقش پایدارکردن زانو را بر عهده دارند. زمانی که هر یک از این ساختارهای بیرونی دچار آسیب شوند ممکن است دردی در زانو ایجاد کنند.
احساس سوزش زانو در هنگام نشستن و بدون حرکت بودن بدن:
برخی افراد درد بیشتری را در شب نسبت به روز تجربه می‌کنند. این افراد زمانی که بصورت ثابت نشسته‌اند احساس درد و سوزش در زانو دارند. معمولا علت این مسئله این است که درد در هنگام فعالیت وجود دارد اما به دلیل فعالیت بدنی و عدم تمرکز ذهن بر درد زانو حس نمی‌شود و زمانی که فرد در حالت نشسته و ساکن قرار می‌گیرد بر روی درد تمرکز کرده و آن را حس می‌کند. در هنگام خواب نیز به دلیل کاهش ترشح برخی هورمون‌ها درد و سوزش زانو بیشتر حس میشود.
از دیگر دلایل سوزش زانو می توان به این موارد هم اشاره کرد:
- در موارد شدیدتری، سوزش در پشت زانو ممکن است به علت آسیب و پارگی رباط‌های زانو باشد.
- در صورتی که فرد دچار پارگی غضروف شده‌باشد ممکن است این نوع دردها و سوزش زانو بدون توجه به نوع فعالیتی که فرد انجام می‌دهد وجود داشته‌باشند. به این صورت ورم زانو نیز قابل انتظار است.
- یکی دیگر از دلایل چنین سوزشهایی در زانو، کیست بیکر (Baker’s cyst) است. کیست بیکر به نوعی بیماری گفته میشود که در آن مایعات در کیسه‌های بورسیت جمع شده و موجب ایجاد درد، سوزش و ورم زانو می‌شوند. گاهی نیز سوزش زانو تنها عارضه‌ی این بیماری است. کیست بیکر به سادگی و با خالی کردن کیست‌ها بهبود می‌یابد.
- برای کاهش سوزش ایجادشده در پشت زانو می‌توان از یخ استفاده کرد.
- ساختاری از جنس بافت همبند در پا وجود دارد که از لگن تا زانو و ساق پا کشیده شده وباند IT یا باند ایلیوتیبیال (iliotibial band) نام دارد. فعالیت فیزیکی می‌تواند موجب سفتی این بافت شود که در نتیجه‌ی آن این بافت به استخوان ران ساییده میشود و درد ایجاد میشود. این درد ممکن است در زانو نیز خود را بصورت سوزش نشان دهد. گاهی نیز درد ناشی از این باند ایلیوتیبیال از لگن تا زانو بروز می‌کند. سندورم باند IT معمولا در افرادی ایجاد میشود که قبل از فعالیت فیزیکی بدن خود را گرم نمی‌کنند یا بصورت ناگهانی شروع به فعالیت‌های سنگین می‌کنند.
- گاهی علت سوزش زانو در شب این است که رگ‌های خونی به اعصاب زانو فشار وارد می‌کنند. زمانی که فرد در حال استراحت است رگ‌های خونی منبسط می‌شوند تا خون بیشتری به عضلات جریان یابد و این ساختارها بتوانند خود را ترمیم کنند. با این حال افزایش قطر رگ‌های خونی ممکن است منجر به ایجاد فشار فیزیکی بر اعصاب و درد زانو شوند.
بنابراین احساس سوزش در زانو به موارد مختلفی وابسته است. تشخیص دقیق علت ایجاد سوزش زانو نیاز به بررسی زانو توسط پزشک متخصص و در صورت نیاز تست‌های تکمیلی دارد.