صدای زانو یا کریپتوس در بسیاری از افراد به ویژه در سنین سالخوردگی شنیده میشود و نگرانی‌های زیادی را هم برمی‌انگیزد. در این مطلب بر آن شدیم در ارتباط با علت ایجاد صدا در زانو و عوامل نگران کننده آن بیشتر بحث کنیم و مواردی که نیاز به پیگیری و مراجعه به پزشک دارد را معرفی نماییم.
صدای زانو چگونه ایجاد میشود؟
در ارتباط با ایجاد صدا و تق و تق در زانو باید بگوییم: اطراف مفاصل زانو گاز وجود دارد. این گاز موجب تولید حباب‌های ریزی در مایع مفصلی (سینوویال) میشود. زمانی که شما زانوی خود را خم و راست می‌کنید و حرکت می‌دهید، برخی از این حباب‌ها می‌ترکند و ممکن است صدایی شبیه به تق و تق ایجاد کنند. اگر چنین صدایی را از زانوی خودش شنیدید و همراه آن هیچ علامتی نداشتید، نیاز به پیگیری و مراجعه به پزشک نمی‌باشد؛ ولی اگر این صدا همراه علائمی مانند درد، تورم یا خالی کردن زانو باشد، نیازمند آن است که به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
چه دلایل نگران کننده‌ای موجب صدای زانو می‌شوند؟
صدای زانو اگر همراه با علائم دیگر باشد نیاز به پیگیری دارد. عواملی هستند که موجب صداهای نگران کننده زانو می‌شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:
نرمی غضروف کشکک زانو (کندرومالاشی پاتلا)
کندرومالاشی پاتلا که بر اثر استفاده بیش‌از حد یا آسیب به زانو ایجاد میشود؛ آسیب دیدگی غضروف (کشکک) کاسه زانو است و شبیه به نرم شدن یا فرسایش غضروف زانو می‌باشد. این آسیب به غضروف پوشاننده سطح زیرین استخوان کشکک زانو وارد میشود. در صورتی که شما به نرمی کشکک زانو مبتلا باشید، صدایی غژغژ مانند و سایشی را شنیده و احساس می‌کنید.
صدای زانو به دلیل آسیب‌های وارده به زانو
کریپتوس یا صدای زانو می‌تواند به واسطه آسیب‌های زانویی ازجمله پارگی‌های منیسک ایجاد شود. این آسیب‌ها در افرادی که ورزش دو یا دویدن نیمه تند انجام می‌دهند، به نسبت دیگر افراد شیوع بیشتری دارد. پارگی منیسک می‌تواند سبب ایجاد کرپیتوس در هنگام حرکت مفصل گردد.
آرتروز یا استئوآرتریت
فشارهای مکانیکی یا تغییرات بیوشیمیایی به‌آرامی سبب فروپاشی غضروف مفصل شده و التهاب و درد ایجاد می‌کنند. باگذشت زمان، غضروف از بین رفته و استخوان‌ها بر روی یکدیگر ساییده می‌شوند. صدای زانو یا کرپیتوس که با درد همراه است گاهی ممکن است به دلیل ابتلا به آرتروز باشد؛ در واقع صدا دادن زانو یکی از شایع‌ترین علائم استئوآرتریت یا آرتروز است.
با توجه به اینکه آرتروز معمولاً افرادی را درگیر می‌کند که در سنین میانسالی یا سالخوردگی قرار دارند (زنان حتی پیش از سنین یائسگی هم می‌توانند به آرتروز مبتلا شوند)، در پی آن صدای زانو هم به دلیل ابتلا به استئوآرتریت عموماً در این افراد شنیده میشود. از طرفی آرتروز اغلب، مفاصلی را درگیر می‌کند که مانند مفصل دست و زانو بیشتر کاربرد دارند و در واقع بیشتر مورد استفاده قرار گرفته‌اند. به همین دلیل صدا در این اندام نیز بیشتر شندیده میشود.
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید
بیماری روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، یک بیماری خود ایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی به مفاصل حمله ور میشود. صدای زانو ممکن است در مبتلایان به این بیماری نیز به دلیل تخریب مفصل زانو، شنیده شود.
درمان صدای زانو
کریپتوس یا صدا دادن زانو، تا زمانی که بدون درد، تورم، خالی کردن و … باشد، بی‌خطر بوده و نیاز به هیچ درمانی ندارد. اما هنگامی که کریپتوس همراه با درد و علائم عنوان شده دیگر باشد، نیاز به درمان وابسته به علت زمینه‌ای ایجاد صدا دارد. یعنی ابتدا بیماری که به دلیل آن صدا در زانو ایجاد میشود باید تحت درمان قرار گیرد.
به عنوان مثال در افرادی که به دلیل آسیب‌های وارده به زانو مانند پارگی مینیسک دچار کریپتوس شده‌اند، ممکن است درمان‌های پارگی مینیسک، که جراحی زانو هم از آن جمله است، به رفع صدا در زانو نیز کمک نماید. در مواردی هم به صلاحدید پزشک متخصص، استفاده از زانوبند می‌تواند به حمایت و استراحت دادن زانو کمک کند و صدا را کاهش دهد.
