جراحی بسته ی زانو یا همان آرتروسکوپی زانو یک روش جراحی کمتر تهاجمی است که برای درمان انواع آسیبهای رباطهای صلیبی، پارگی مینیسک زانو و … بکار گرفته میشود. در طی این جراحی، ابتدا یک شکاف کوچک بر روی پوست و در نزدیک مفصل ایجاد شده و یک لولهی نازک که به دوربین کوچکی در سر خود مجهز است از طریق این شکافهای کوچک وارد میشود. این دوربین به پزشک کاربر اجازه میدهد تا بصورت زنده تصویری از محل آسیب داشته باشد.
در حین تصویربرداری، ابزار جراحی ظریفی از طریق سایر شکافهای ایجادشده در نزدیکی محل جراحی وارد بخش آسیبدیده شده و جراح با استفاده از این ابزار ظریف و تصویر دوربین که بر روی نمایشگر نشان داده میشود به جراحی بافت آسیبدیده میپردازد. جراحی بستهی زانو برای ترمیم انواع آسیبها به کار میرود که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میگردد:
جراحی بستهی زانو برای چه افرادی انجام میشود؟
ترمیم و بازسازی رباط صلیبی قدامی و خلفی، ترمیم دررفتگی کشکک زانو، ترمیم شکستگیهای استخوانی در زانو و پارگیهای مینیسک از جمله کاربردهای جراحی بستهی زانو هستند که از بین آنها ترمیم آسیبهای رباط صلیبی زانو و ترمیم مینیسک پارهشده از جمله شایعترین کاربردهای جراحی بستهی زانو هستند. این ساختارها وظایف متفاوتی در زانو ایفا میکنند. وظیفهی رباط صلیبی، حمایت از ساختار زانو و حفظ پایداری آن است. مینیسک زانو که در هر زانو دوتا وجود دارد مانند بالشتی عمل میکند که وظیفهی ضربهگیری را داشته از غضروفهای سر استخوان در هنگام حرکت محافظت میکنند.
این ساختارها همچنین جاذب شوکهای فیزیکی مانند نیروهای ناگهانی بر زانو نیز هستند. آسیب مینیسک زانو و رباط صلیبی مشکلات رایجی هستند که از جمله در ورزشکاران مشاهده میشوند. اگرچه مشکلات مربوط به این دو ساختار معمولا بصورت مجزا بروز میکنند. اما ایجاد یکی بر بروز دیگری نیز موثر است و مشاهده شده است که 60 درصد افرادی که دچار پارگی رباط صلیبی هستند، مینیسکهای آسیبدیده نیز دارند.
بنابراین لازم است تا در صورت بروز مشکلاتی در هر بخش زانو، به درمان آن پرداخت تا از آسیبهای سایر بخشهای زانو جلوگیری کرد.
انواع جراحی بسته ی زانو
جراحی بستهی زانو برای درمان رباط صلیبی پارهشده:
برای انجام جراحی بستهی زانو لازم است تا ورم و التهاب زانوی آسیبدیده از بین برود و زانوی فرد بازهی حرکتی طبیعی خود را به دست آورد.
در صورتی که رباط صلیبی قدامی به صورت کامل پاره شدهباشد لازم است تا رباطی پیوند زده شود تا جایگزین رباط صلیبی پارهشده گردد. این رباط پیوندی میتواند از اندامهای خود فرد گرفتهشود یا از بدن اهداکنندگان تهیه گردد. بصورت عمومی در افراد جوان و ورزشکار و نیز افراد میانسال از اندام خود فرد بافت پیوندی تهیه میشود اما در افراد با سن بالاتر، سعی میشود تا این رباط از طریق اهداکنندگان تهیه گردد. منبع تاندون تهیهشده شامل تاندونهای کشک-استخوان، تاندون عضلات همسترینگ یا تاندون عضلهی 4 سر ران است.
درصد موفقیت جراحی بستهی زانو برای ترمیم آسیبهای رباط صلیبی بین 85 تا 90 درصد است و در صورتی که جراحی موفقیتآمیز نباشد یا پس از جراحی آسیبی به رباطهای پیوندی وارد شود احتمالا لازم خواهدبود تا جراحی تکمیلی بر روی زانو صورت بگیرد.
زمان بازیابی سلامتی پس از جراحی بستهی رباط صلیبی زانو بین 6 تا 9 ماه است و در طول این مدت فعالیتهایی ورزشی تجویز خواهندشد تا عضلات اطراف زانو تقویت شوند.
جراحی بسته ی زانو برای درمان مینیسک پارهشده:
هدف از این جراحی حفظ ساختار زانو است. تصمیمگیری برای ترمیم مینیسک پارهشده بر اساس نوع آسیب مینیسک زانو، محل آسیب، شدت آسیب و سن فرد آسیبدیده است. گاهی مشاهده میشود که فردی دچار پارگی مینیسک زانو میشود که قابل ترمیم نیست و یا نسبت به ترمیم آن اقدام نمیکند. در این حالت پس از گذشت مدت کوتاهی، آرتروز زودرس در فرد ایجاد میشود.
انواع آسیبهای مینیسک زانو بر اساس شدت آن وجود دارند. در حالت خفیف آسیب مینیسک زانو، جراح قادر است تا بخشهای باقیماندهی مینیسک را به هم بخیه زده و متصل کند. اگر پارگی مینیسک زانو متوسط باشد و بخشهای پارهشده قابل اتصال به سایر بخشها نباشند با جراحی بسته به برش بخش کوچکی از مینیسک پرداخته میشود.
در حالت شدید پارگی مینیسک زانو لازم است تا کل مینیسک زانو برش خورده و از زانو خارج شود و با مینیسک پیوندی از فردی اهداکننده جایگزین گردد تا از آسیبهای آتی زانو جلوگیری کند.
درصد موفقیت جراحی بستهی زانو برای ترمیم مینیسک زانو بین 70 تا 90 درصد است. همچنین افرادی که هم منینیسک و هم رباط صلیبی آنها بصورت همزمان جراحی میشود احتمال بیشتری برای موفقیتآمیزبودن جراحی دارند.
مدت زمان بهبودی پس از جراحی نیز برای ترمیم مینیسک زانو با جراحی بستهی زانو یا آرتروسکوپی بسته به نوع آسیب متفاوت است. بهبودی جراحیهای ترمیم پارگی خفیف مینیسک بین 3 تا 6 هفته و جراحی برداشتن کامل مینیسک بین 12 تا 16 هفته طول میکشد. لازم است تا در طول این مدت برنامههای ورزشی تجویزشده دنبال شوند تا بهترین نتیجه حاصل گردد.
مزایای جراحی بستهی زانو برای ترمیم آسیب مینیسک زانو و رباط صلیبی چیست؟
در طی جراحیهای مرسوم کل پوست و بافت بر روی زانو برش داده میشوند تا به ساختارهای آسیبدیده در زانو برسند. جراحی بستهی زانو برای ترمیم انواع آسیبهای زانو دارای مزایایی نسبت به جراحیهای باز مرسوم است، از جمله:
- در جراحی بستهی زانو برش ایجادشده بسیار کوچکتر است
- جراحی بستهی زانو برای پزشک نیز راحتتر است
- گاهی لازم است تا با دوربین آرتروسکوپ به بررسی محل آسیب و بافتهای آسیبدیده پرداخته شود. در این حالت امکان جراحی همزمان با بررسی وجود دارد.
- آسیب به بافتهای زانو کمتر است
- درد پس از جراحی کمتر است
- زمان بهبودی پس از جراحی کاهش مییابد
- احتمال بروز عفونت کمتر است.
معایب و عوارض جراحی بسته ی زانو برای ترمیم آسیب مینیسک زانو و رباط صلیبی چیست؟
این جراحی مانند هر جراحی دیگری ممکن است همراه با خطراتی برای فرد باشد. از جمله عوارض احتمالی جراحی بستهی زانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی در حین جراحی
- بروز عفونت در محل جراحیشده
- مشکلات تنفسی به دلیل داروهای بیهوشی یا بیحسکننده
- واکنشهای آلرژیک (حساسیت) به مواد بیهوشکننده یا سایر داروهای تجویزشده در حین جراحی
- ایجاد لختهی خون در زانو
- سفتی زانو
- آسیب به غضروفها، بخشهای سالم مینیسک، رگهای خونی یا اعصاب در محل جراحی
- بیحسی در محل جراحیشده
به عنوان نکتهی نهایی باید به این مسئله توجه کرد که شرایط فرد، نوع آسیب، سبک زندگی و برخی عوامل محیطی در تصمیم پزشک بر توصیهی نوع جراحی تاثیرگذار است و بهترین تصمیم با بررسی شرایط موجود صورت میگیرد.